เผยแพร่ครั้งแรก 1 ต.ค. 2548 การเห็นประวัติศาสตร์จากภายในกลายเป็นเรื่องสำคัญของการศึกษาสังคมข้ามวัฒนธรรมหรือสังคมอื่นอย่างจำเป็น เวียดนามสำหรับคนไทย การรับรู้ทางประวัติศาสตร์ย่อมหนีไม่พ้นเรื่องกบฏไต้เซินซึ่งเป็นเหตุให้องเชียงสือพร้อมครัวญวนต้องหนีเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ ที่กรุงเทพฯ ระยะหนึ่ง ได้รับพระราชทานกองทัพไปตีเมืองไซ่ง่อนครั้งหนึ่ง  ใช้เวลากว่า ๕ ปีก็ลอบกลับบ้านกลับเมืองไปโดยไม่บอกให้ใครรู้ เป็นเหตุให้กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทขุ่นเคืองและไ

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ส.ค. 2549 แผนที่เก่าแสดงที่ตั้งของเมืองท่ามะละกาซึ่งเป็นเมืองสำคัญบริเวณช่องแคบ มัสยิดและย่านตลาดจีนอยู่ในบริเวณเดียวกัน มะละกาเป็นเมืองท่าเก่าแก่และมีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์ของคาบสมุทรมลายู เป็นเมืองท่าตั้งอยู่บริเวณช่องแคบระหว่างคาบสมุทรมาลายาและเกาะสุมาตราในทะเลอันดามัน ที่เรียกว่า “ช่องแคบมะละกา” ก่อนหน้านั้นมีเมืองท่าที่สำคัญบนเกาะสุมาตรา เช่น อูรู เปเดร์ และปาไซ พ่อค้ามุสลิมจากแอฟริกา อาหรับ อินเดีย จีน ญี่ปุ่น จึงรู้จักกันดี เพราะเป็นเส้นทางผ่านไปสู

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ก.พ. 2550 องค์กรชุมชนที่มีส่วนร่วมในการจัดการพื้นที่ทางทรัพยากร ถ้ามองตามแนวคิดแบบโพสต์โมเดิร์นที่กำลังฮิตกันในหมู่นักวิชาการทั้งสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ขณะนี้   คำว่า   เศรษฐกิจพอเพียง   ก็คือวาทกรรมชุดใหม่ที่ตอบโต้เศรษฐกิจทุนนิยมเสรีที่ครอบงำสังคมไทยและสังคมโลกส่วนใหญ่ในปัจจุบันนั่นเอง    ข้าพเจ้าแลเห็นคำ แต่ไม่เห็นโครงสร้าง เพราะสิ่งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รับสั่งนั้นอยู่ในระดับปรัชญาที่ตอบคำถามว่า  Why  เท่านั้น  เลยกลายเป็นหน้าที่ของบรรดานักวิชา

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ก.พ. 2550 คนมอญหาได้มีอาศัยอยู่แต่เฉพาะภาคกลางของประเทศไทยเท่านั้น ที่นี่...สองฝั่งริมน้ำปิง ทั้งที่บ้านหนองดู่-บ้านบ่อคาว ตำบลบ้านเรือน อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน และฝั่งตรงกันข้ามบ้านกอโชค-บ้านหนองครอบ ตำบลแม่ก๊า  อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ หากแต่มอญทางตอนเหนือจะถูกเรียกกันว่า “เม็ง” (ในอดีตหากพูดคำว่าเม็งแก่ชาวมอญจะถือว่าเป็นการดูถูก) เม็งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์หนึ่งที่อาศัยในพื้นที่ภาคเหนือมาเป็นเวลาช้านาน ชุมชนเม็งทั้ง ๔ หมู่บ้านดังกล่าว ใน ๒ หมู่บ้านห

เผยแพร่ครั้งแรก 1 มี.ค. 2550 สิ่งที่น่าแปลกใจในทุกวันนี้ของสังคมไทยก็คือ ท่ามกลางความสับสนอลหม่านในการแก้ไขรัฐธรรมนูญนั้น   มีบุคคลพวกหนึ่งทั้งห่มผ้าเหลืองและไม่ห่มออกมาเรียกร้องให้มีการกำหนดให้พุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติในกฎหมายทางราชการ เป็นสิ่งที่ไม่เคยมีมา ทั้งอีกผิดเพี้ยนและขัดแย้งกับสถาบันกษัตริย์ที่มีมาแต่อดีต   นั่นก็คือพระมหากษัตริย์ไทยทรงเป็นองค์อัครศาสนูปถัมภกที่ต้องทรงให้ความเป็นธรรมแก่ไพร่บ่าวพลเมืองที่มาจากความหลากหลายทางชาติพันธุ์และนับถือศาสนาต่างกัน ทั้ง...

เผยแพร่ครั้งแรก 1 เม.ย. 2550 หากย้อนกลับไปเมื่อ ๔๐ กว่าปีก่อน เสียงเพลงครวญหาสาวงาม  “ป่าซาง”  และธรรมชาติแห่งมนต์เมืองเหนือช่างเป็นดินแดนแสนงามแห่งความใฝ่ฝันของนักเดินทาง  เมื่อมาเยือนก็ยากที่จะลืมเลือน คนผ่านป่าซางต้องแวะซื้อผ้าฝ้ายพื้นเมืองและชื่นชมสาวงามป่าซางไปพร้อม ๆ กัน ป่าซาง ถือเป็นถิ่นที่มีการทำผ้าฝ้ายทอมือที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่งในภาคเหนือ ซึ่งผ้าฝ้ายทอมือดังกล่าวเป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมอย่างหนึ่งของป่าซาง เนื่องจากกลุ่มที่ทำการทอผ้าฝ้ายทอมือนั้นส่วนใหญ่เป็นชาวยอง โ

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ส.ค. 2550 Desa Buntu หมู่บ้านบนที่ราบสูงเดียง เกาะชวาในประเทศอินโดนีเซียมีลักษณะเฉพาะทางภูมิศาสตร์ซึ่งสัมพันธ์กับการตั้งถิ่นฐานและการจัดรูปแบบโครงสร้างของสังคมของผู้คนทั้งพื้นที่ราบและที่สูง เพราะในเกาะรูปทรงยาว ๆ รี ๆ นั้นมีพื้นที่สูงซึ่งส่วนใหญ่เป็นกลุ่มของภูเขาไฟอยู่กึ่งกลางในแนวตะวันออกและตะวันตก เป็นพื้นที่ซึ่งอ่อนไหวต่อการเกิดแผ่นดินไหว ภูเขาไฟระเบิด และคลื่นยักษ์อย่างสึนามิ   ในความรุนแรงและโหดร้ายของธรรมชาติ อีกด้านหนึ่งแผ่นดินชวาเต็มไปด้วยแร่ธาตุและ

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ต.ค. 2550 เยาวชนตัวน้อยกำลังเตรียมพร้อมการแสดงหนังใหญ่ “คนสวยโพธาราม คนงามบ้านโป่ง เมืองโอ่งมังกร วัดขนอนหนังใหญ่  ตื่นใจถ้ำงาม ตลาดน้ำดำเนิน เพลินค้างคาวร้อยล้าน ย่านยี่สกปลาดี” คำขวัญประจำจังหวัดราชบุรี หากคำขวัญประจำจังหวัดเปรียบเสมือนการแสดงออกหรือแนะนำเอกลักษณ์ ของดีของสำคัญ และแหล่งท่องเที่ยวของจังหวัดนั้น ๆ การที่ “วัดขนอนหนังใหญ่” ปรากฏชื่ออยู่ในคำขวัญประจำจังหวัดราชบุรีได้นั้น ย่อมสะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญทางวัฒนธรรมและการเป็นแหล่งท่องเที่ยวในจังหวั

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ต.ค. 2550 “กิ๋นก่อนตานก่อนวัดศรีคำเวียง   เป็นผิดเป็นเถียงวัดป่าแดง     แข็งแรงวัดสุพรรณ  ขยันวัดป่าม่วง         กินม่วนตานม่วน วัดศรีสุทธาวาส    

เผยแพร่ครั้งแรก 1 เม.ย. 2551 สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวเป็นประเทศที่ร่ำรวยทางวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี ความเชื่อ ผู้คนหลากหลายชาติพันธุ์ ที่แขวงเชียงขวางซึ่งเป็น ๑ ใน ๑๗ และมีเมืองโพนสะหวันเป็นเมืองหลวง มี “ทุ่งไหหิน”  ซึ่งเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์เนื่องในการทำพิธีกรรมมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ เป็นสถานที่ที่คนไปเยือนลาวทุกคนควรจะเดินทางมาเที่ยวชมในความมหัศจรรย์ของภูมิทัศน์ที่น่าตื่นใจนี้ “ทุ่งไหหิน” หรือ “Plain of jars” มีอยู่ด้วยกันหลายแห่ง แต่ลาวได้จัดให้นักท่องเ

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ส.ค. 2551 งานบุญหลวงที่ด่านซ้ายเป็นการรวมเอา “งานบุญพระเวส” ซึ่งเป็นฮีตเดือน ๔ และ “งานบุญบั้งไฟ” ฮีตเดือน ๖ เข้าด้วยกัน ในช่วงเดือน ๘ ข้างขึ้น เป็นการสร้างศรัทธาและสร้างขวัญกำลังใจให้กับการเริ่มต้นฤดูเพาะปลูกที่จะมีขึ้น งานบุญหลวงซึ่งมีการเล่นผีตาโขนในการแห่บุญพระเหวดหรือบุญพระเวสเป็นการผสมผสานระหว่างพุทธศาสนาและความเชื่อของท้องถิ่นเข้าด้วยกัน    งานบุญหลวงของอำเภอด่านซ้ายจัดขึ้นที่วัดโพนชัย อันเป็นวัดสำคัญในท้องถิ่น ประเพณีและพิธีกรรมเริ่มตั้งแต่ วันแต่ง..

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ธ.ค. 2551 บริเวณโดยรอบตลาดน้ำตลิ่งชัน ริมคลองชักพระ ตลาดน้ำคลองลัดมะยม  ยากนักที่จะเกิดตลาดน้ำขึ้นในท้องถิ่นหนึ่งๆ แต่ยากยิ่งกว่าถ้าตลาดน้ำนั้นดำรงอยู่อย่างมั่นคงและยาวนาน… ตลอดปี ๒๕๕๑ ที่ผ่านมา ข้าพเจ้าได้เดินทางไปยังตลาดน้ำหลายแห่งที่มีขึ้นทั้งในกรุงเทพฯ และละแวกจังหวัดใกล้เคียง จึงเกิดความเข้าใจอย่างแจ่มชัดว่า ความสามัคคีและความเข้าใจในท้องถิ่นย่อมผลักดันให้ “ตลาดน้ำ” ยังคงอยู่ ตลาดน้ำในไทย ส่วนใหญ่อยู่บริเวณภาคกลางที่มีแม่น้ำลำคลองมาบรรจบกัน ถือเป็นวิถีช

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ก.พ. 2552 “กรุงธนบุรียังไม่มีกำแพงเป็นที่มั่น จะได้ป้องกันราชศัตรูหมู่ปัจจามิตร ยังหาเป็นภูมิราชธานีไม่... ให้เกณฑ์ไพร่พลในกรุง พลหัวเมือง มาระดมกันทำค่ายฟากตะวันตก ตั้งแต่มุมกำแพงเมืองเก่าที่ตั้งเป็นพระราชวัง แล้วให้ขุดคลองหลังเมือง แต่คลองบางกอกน้อยมาออกคลองบางกอกใหญ่ เอามูลดินขึ้นถมเป็นเชิงเทินข้างในทั้งสามด้าน” จากข้อความใน พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา  ข้างต้น ชี้ให้เห็นถึงพระราโชบายของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี เมื่อครั้งทรงพัฒนาเมืองธนบุรีให้เหมาะต่

เผยแพร่ครั้งแรก 1 เม.ย. 2552 วัดขนอนคงเป็นที่คุ้นหูของใครหลาย ๆ คนผ่านงานนาฏศิลป์หลวงที่ถูกส่งผ่านให้กับชาวบ้านอย่างเช่นหนังใหญ่ที่ยังคงอนุรักษ์เก็บไว้และเหลือเพียงไม่กี่คณะในประเทศไทย แต่จะมีสักกี่คนที่รู้ว่า ชุมชนวัดขนอนมีเรื่องราวความเป็นมาและวิถีชีวิตที่น่าสนใจเฉพาะตัวในแบบคนลุ่มน้ำแม่กลอง  วัดขนอน ศูนย์รวมจิตใจของชุมชนมายาวนาน ย่านหลากกลุ่มชน วัดขนอน  เป็นชื่อของชุมชนหมู่ ๔ ตำบลสร้อยฟ้า อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี อยู่ห่างจากตัวอำเภอโพธารามประมาณ ๔ กิโลเมตร ชุมชนแห่งนี้เ

เผยแพร่ครั้งแรก 1 เม.ย. 2552 “อำเภอปากพนังนี้ได้ทราบอยู่แล้วว่าเป็นที่สำคัญอย่างไร แต่เมื่อไปถึงที่ ยังรู้สึกว่าตามที่คาดคะเนนั้นผิดไปเป็นอันมาก ไม่นึกว่าจะใหญ่โตมั่งคั่งถึงเพียงนี้…เป็นที่นาอุดมดี ข้างจีนกล่าวกันว่าดีกว่านาคลองรังสิต แลมีที่ว่างเหลืออยู่มาก จะทำนาได้ใหญ่กว่าที่มีอยู่แล้วเดี๋ยวนี้อีก ๑๐ เท่า เขากะกำลังทุ่งนั้นว่าถ้ามีนาบริบูรณ์ จะตั้งโรงสีไฟได้ประมาณ ๑๐ โรง…นาทั้งมณฑลนครศรีธรรมราชไม่มีที่ไหนสู้...บรรดาเมืองท่าในแหลมมลายูฝั่งตะวันออก เห็นจะไม่มีแห่งใดดีเท่าปาก

เผยแพร่ครั้งแรก 1 มิ.ย. 2552 หนังใหญ่แฝงไว้ด้วยความเชื่อ เห็นได้จากก่อนทำการแสดงทุกครั้งจะต้องมีการไหว้ครูหนังใหญ่ก่อน ปัจจุบันหนังใหญ่วัดขนอนจะจัดแสดงเพื่อการเผยแพร่และอนุรักษ์ให้หนังใหญ่สืบทอดต่อไป ในการทำความเข้าใจวัฒนธรรม ส่วนใหญ่มักเข้าใจว่าวัฒนธรรมเป็นสิ่งที่หยุดนิ่ง ไม่เคลื่อนไหว แต่เอาเข้าจริง วัฒนธรรมกลับมีท่วงทำนองที่ปรับเปลี่ยนไปตามเงื่อนไขต่าง ๆ เหมือนเช่นหนังใหญ่ที่มีความหมายแตกต่างกันไปตามยุคตามสมัย หนังใหญ่นั้นสามารถแบ่งได้เป็น ๒ ประเภท คือ “หนังใหญ่หลวง”  และ

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ส.ค. 2552 “ยี่สิบห้าตุลาคมวันลมจัด พฤหัสบดีปีศูนย์ห้า (๒๕๐๕) ปากพนังทั้งถิ่นกินน้ำตา ประสบวาตภัยประลัยลาญ คลื่นระดมลมโหมเสียงโครมครึก ทะเลกึกก้องห้องละหาน ฟ้าคำรณฝนหนักคัดนานต์ สะเทือนสะท้านทั่วสิ้นจบดินแดน...” กวีบทแรกใน “นิราศแหลมตะลุมพุกพิลาป”  ข้างต้นซึ่งถ่ายทอดโดย ครูตรึก พฤกษะศรี   ชาวปากพนังที่อยู่ในเหตุการณ์พายุโซนร้อน “แฮเรียต”  พัดถล่มแหลมตะลุมพุก ในช่วงค่ำของวันที่ ๒๕ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๐๕...

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ต.ค. 2552 การเล่นหนังเงาของไทยเช่นหนังใหญ่ถือเป็นการละเล่นที่เก่าแก่ ปรากฏหลักฐานในกฎมนเทียรบาลเมื่อปี พ.ศ. ๑๙๐๑ กล่าวถึงการเล่นหนังใหญ่ไว้ว่าเป็นมหรสพที่เป็นที่นิยมของชาวกรุงศรีอยุธยา แต่ก่อนหน้านั้น หนังเงามีการเชิดไหวมาเนิ่นนานเป็นที่แพร่หลายทั่วไป จากหลักฐานเบื้องต้นที่พบเป็นไปได้ว่าหนังเงามีต้นกำเนิดในแถบเอเชีย เพราะมีการค้นพบศิลปวัตถุเก่าแก่ที่คาดว่าน่าจะเป็นหุ่นเงาในประเทศต่าง เช่น  จีน  อินเดีย มลายู เป็นต้น การเล่นหุ่นเงาหนังไม่ได้จำกัดอยู่เฉพาะในกล

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ก.พ. 2553 หากกล่าวถึง “อภัยภูเบศร”  หลายท่านคงนึกถึงผลิตภัณฑ์และยาจากสมุนไพรของไทยรวมถึงชื่อโรงพยาบาลขึ้นชื่อจนเป็นที่ยอมรับในหมู่ประชาชนที่ต้องการทางเลือกในการรักษาสุขภาพ โดยเห็นได้จากยาสมุนไพรที่โรงพยาบาลผลิตออกสู่ท้องตลาด กลายเป็นสินค้าในตลาดยาสมุนไพรไทยที่มีคุณภาพสูง เนื่องจากมีกรรมวิธีในการแปรรูปยาสมุนไพรไทยที่รับประทานยากมาบรรจุในแคปซูลที่ทันสมัย ง่ายต่อการบริโภค ความนิยมในตัวยาสมุนไพรของที่นี่ นอกจากมีแหล่งจำหน่ายทั่วประเทศแล้ว ทุกวันก็จะกลุ่มนักท่องเ

เผยแพร่ครั้งแรก 1 ม.ค. 2549 ในช่วงเวลากว่าสี่สิบปี หรืออีกนัยหนึ่งครึ่งศตวรรษที่ผ่าน เรื่องของประวัติศาสตร์และวิชาประวัติศาสตร์ กลายเป็นสิ่งที่ซบเซาไม่น่าสนใจของผู้คนในสังคมไทย โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ ๆ ในยุคนั้น พูดได้เลยว่าไม่สนใจที่จะเรียนวิชาประวัติศาสตร์กันเลย ทำให้ประวัติศาสตร์ที่รู้กันหยุดอยู่เพียงแต่เป็นประวัติศาสตร์ชาตินิยมที่พัฒนามาแต่สมัยรัชกาลที่ ๔ และสืบเนื่องออกงามในการมอมเมาให้คนทั้งเบื่อทั้งเชื่อมาจนทุกวันนี้ ประวัติศาสตร์ชาติที่งอกงามอย่างยิ่งในสมัยจอมพล ป. พิบูลย